jueves, 29 de julio de 2010

DÍA DE LA AMISTAD - TEKOAYHU ÁRA



TEKOAYHU ÁRA - DÍA DE LA AMISTAD
Ohai: David Galeano Olivera
Leer original (hacer clic) en: http://groups.google.com.py/group/guarani-nee/web/da-de-la-amistad---tekoayhu-ra

Ára 30 jasypokôi jave niko ojehecharamo TEKOAYHU ÁRA. Tekotevê ñanemandu’a Tekoayhu Arapygua Ñemongu’e’aty heñoihague omomba’eguasu ha omombaretevévo tekoayhu opavave tekove apytépe, ikatuhaĝuáicha oñemoherakuâve Py’aguapy Reko. Ko mba’e porâite ipotyjerákuri Pohânohára Ramón Artemio Bracho apytu’ûme, Puerto Pinasco, Paraguáy Retâme, ary 1958-pe. Upe guive ojegueromandu’a Tekoayhu Ára ñane retâ ha ambue tetâme. El día 30 de julio se celebra el DÍA DE LA AMISTAD. Cabe recordar que la Cruzada Mundial de la Amistad fue creada para valorar y fortalecer la Amistad entre todos los Seres Humanos, fomentando de esa manera la Cultura de la Paz. Esta hermosa idea surgió del Doctor Ramón Artemio Bracho en Puerto Pinasco, República del Paraguay, en el año 1958. Desde entonces se recuerda el Día de la Amistad y se celebra en Paraguay y en otros países.
Mávapiko oimo’âta -he’i Pohânohára Ramón Artemio Bracho iñaranduka “Historia de la Cruzada Mundial de la Amistad”-pe- ohasamahague 51 ary upe ára 20 jasypoteî ary 1958-guare. Upérô niko arekókuri 33 arýnte ha aime javérô che mba’apohápe, Tasyo Instituto de Previsión Social-pe aimehápe avei Sâmbyhyhárarô; chemandu’ákuri oikova’ekue ambue ára pyhare, Puerto Pinasco-pe, añe’êrôguare yvyra árare. Upe jave ousapy’a che akâ ha che korasôme peteî porandu: mba’éichapiko Tekoayhu, ha’éva peteî temiandu neporâmbajepéva, ndorekomo’âi hi’ára, oîháicha sy ára, túva ára ha ramoiténte yvyra ára. Ahechakuaávo upe mba’e porâite, pya’e porâ asê aha amombe’u che rembirekope. Ha’e ohecharamóvo che remiandu, che añuâ, chemokyre’ỹ ha he’i chéve akóinte ajepytaso haĝua upe mba’e porâite rehehápe. Quien creyera -dice el Doctor Ramón Artemio Bracho en su libro “Historia de la Cruzada Mundial de la Amistad”- que ha transcurrido 51 años de aquel día 20 de junio del año 1958, cuando contaba con 33 floridos años, y encontrándome en el consultorio del Hospital del Instituto de Previsión Social donde hacía de Director, rememorando lo ocurrido la noche anterior cuando había disertado en el Club Social de Puerto Pinasco sobre el día del árbol, de repente se me vino a la mente y al corazón una pregunta: Cómo es posible que la Amistad siendo un sentimiento tan hermoso, no tenga su fecha de celebración, cuando recientemente se había celebrado el Día de la Madre, Día del Padre y últimamente el Día del Árbol. Y habiéndoseme parecido una idea extraordinaria, se la comuniqué de inmediato a mi señora esposa quien en emocionado abrazo me felicitó alentándome muchísimo.
Ary 1964-pe, Ministerio de Educación, Kuatiapyre 242 rupive, he’i 30 jaspypokôi ha’eha Tekoayhu Ára. Upe kuatiáre omboguapy héra J. Bernardino Gorostiaga ha’éva Tekombo’e Motenondehára upérô. En el año 1964 por Resolución Nº 242 del Ministerio de Educación, se dispuso el 30 de Julio como Día de la Amistad, Resolución firmada por el Ministro de Educación J. Bernardino Gorostiaga.
Tekoayhu Arapokôindy jehecharamo peteîha oikókuri 21 jasypokôi guive, ára 27 peve; ary 1958-pe. La primera celebración, con el nombre de Semana de la Amistad, ocurrió del 21 al 27 de Julio de 1958.
Oĝuahêvo Tekoayhu Ára ñane retâme, temimbo’ekuéra oha’âjepi “angirû ñemi”. Ko ñembosaráipe, ojehaiva’erâ opavavéva réra kuatia’ípe ha oñemoinge peteî vosa’ípe; upéi, peteîteî onohêva’erâ upégui peteî kuatia’i ha oñongatuva’erâ omombe’u’ỹre máva rérapa onohê. Ipahápe, Tekoayhu Árape, peteîteî ohasava’erâ tenondépe, ohenói iñangirû ñemíme, ome’ê ichupe peteî jopói ha ohetû térâ oañuâ chupe. En el Paraguay, los estudiantes hacen el juego del ”amigo invisible”; que consiste en escribir en papelitos el nombre de cada uno. Posteriormente, cada alumno saca un papelito y lo guarda en secreto. Finalmente, en el Día de la Amistad, cada uno pasa al frente, llama a su amigo invisible, le entrega un regalo; y lo besa o abraza.

BIOGRAFÍA - RAMÓN ARTEMIO BRACHO - TEKOREMBIASA
Ramón Artemio Bracho heñoikuri Paraguáy Retâme, Táva Ky’ỹindýpe, ára 8 jasypa 1924-pe. Itúva héra Narciso Bracho ha isýkatu Teresa Jesús Arbo. Ramón Artemio Bracho nació en la República del Paraguay, en la cuidad de Quiindy, el día 8 de octubre de 1924. Hijo de Narciso Bracho y Teresa de Jesús Arbo.
Oñemoarandu’ypy itáva Ky’ỹindýpe; upéi, ouva’ekue Paraguaýpe ha oike Colegio Nacional de la Capital-pe. Oiko ichugui pohânohára ary 1951-pe, omohu’ârôguare iñemoarandu Pohânohára Mbo’ehaovusúpe, Táva Paraguaýpe. Realizó sus estudios primarios en su pueblo natal Quiindy; luego terminó su secundaria en el Colegio Nacional de la Capital. En el año 1951 egresó de la Facultad de Ciencias Médicas, de Asunción, con el título de médico.
Ary 1952-pe omendákuri Nélida Aquino-re, ha’éva avei pohânohára. Mokôive omba’apókuri 15 ary pukukue ñane retâ okaháre: Puerto Casado ha Puerto Pinasco-pe, omotenondehaguépe Dirección Sanitaria, IPS-pegua. 1971 guive 1998 peve omba’apókuri Ministerio de Defensa Nacional-pe, osêhaguégui Coronel ramo. En el año 1952 contrajo nupcias con la Dra. Nélida Aquino y juntos ejercieron la medicina durante 15 años en el Chaco Paraguayo: Puerto Casado y Puerto Pinasco; correspondió al Dr. Bracho ejercer la Dirección Sanitaria del Instituto de Previsión Social. Desde 1971 hasta 1998 ejerció como médico en el Ministerio de Defensa Nacional, de donde se retiró con el grado de Coronel.
Ára 20 jasypoteî 1958-pe, Puerto Pinasco-pe, omoheñôikuri Tekoayhu Arapygua Ñemongu’e’aty; ha upe mba’épe omoirû ichupe Víctor Alfonzo Rolón, Carlos Riva, Horacio Maymi, Orlando Troncóse ha Kurt Singer. El día 20 de junio de 1958, en Puerto Pinasco, fundó la Cruzada Mundial de la Amistad; en compañía de Víctor Alfonzo Rolón, Carlos Riva, Horacio Maymi, Orlando Troncóse y Don Kurt Singer.

TEKOAYHU
Ohai: David Galeano Olivera

I
Tekoayhu niko…
Peteî okê akóinte ojepe’áva ne renondépe
Peteî po ojepysóva nera’ârôvo
Peteî ma’ê nderechakuaáva
Peteî tesay omoirûva ne mba’embyasýpe
Peteî ñe’ê nembopy’arorýva
Peteî ñe’êpohýi ohendukáva ndéve nde rayhuhára oipotágui mba’e porâ ndéve ĝuarâ

II
Tekoayhu niko…
Peteî añuâ omboguéva py’aro
Peteî jejuhu nemyenyhêva vy’águi
Peteî mba’eme’ê reha’ârô’ỹre ñembohovái
Peteî mba’eme’ê reikuaa’ỹre mba’éichapa ojehepyme’êta ndéve
Peteî yro’ysâ ryru oñembohasáva ndéve nde’yuhéi jave
Peteî purahéi rehendusévajepi ne año jave

III
Tekoayhu niko…
Pe tapicha ñe’ê he’íva ndéve “ápe aime roipytyvô haĝua”
Pe ñe’ê tetia’e he’íva “epu’â ha eñepyrûjey”
Pe yvytu kangy omokunu’ûva nde rete ha nemoñanduporâva
Pe py’aguapy reñandúva oñeme’ê jave ndéve peteî mba’e ha ojejerure’ỹre mba’e hekovia
Pe vy’apavê opokóva ne ángare ha oñandukáva ndéve Ñande Ru pytyvô nesâmbyhy aja tape porâ ha ipotîvare


¡VY’APAVÊ JO’AJO’A OPAVAVÉPE TEKOAYHU ÁRARE –
MUCHAS FELICIDADES A TODOS POR EL DÍA DE LA AMISTAD!

No hay comentarios:

Publicar un comentario