sábado, 7 de agosto de 2010

8 DE AGOSTO: NACIMIENTO DE EMILIANO R. FERNÁNDEZ Y FIESTA EN GUARAMBARE



8 DE AGOSTO: NACIMIENTO DE EMILIANO R. FERNÁNDEZ Y FIESTA EN GUARAMBARE
Leer original (hacer clic) en: http://groups.google.com.py/group/guarani-nee/web/8-de-agosto-nacimiento-de-emiliano-r-fernndez-y-fiesta-en-guarambare?hl=es

EMILIANO R. FERNÁNDEZ
Ohai: David Galeano Olivera

Emiliano Rivarola Fernández heñoi'akue Yvysunu, Guarambarépe, ára 8 jasypoapy 1894-pe. Itúva herava'ekue Silvestre Fernández ha isýkatu Bernarda Rivarola. Oñemoarandu’ypýkuri mitâmbo'ehao (escuela) Ysatyguápe. Ary 1914 guive ohai iñe'êpoty. Upéi oho oñorairôvo ñane retâ rayhupápe Chako ñorairôme. Upepeguare, ha’e oñorairôramoguare Nanawa-pe, ohaíkuri iñe’êpoty ruvicha ñorairô rehegua, hérava “13 Tujuti”. Cháko ñorarirô aja, ary 1934-pe, omendákuri María Belén Lugo-re, Ka'akupe tupâópe.
Ñorairô guasu opa rire omoirû ha omba’apókuri Rafael Franco rehehápe, kóva ojupí haĝua ñane retâ ruvichárô; ha upe mba’e ojehúvo, Emiliano ohaíkuri hembiapo hérava “Catecismo patriótico”.
Heta ára oikojepékuri Ysaty, Táva Paraguaýpe; ha upéicha avei oikojepékuri Sapukáipe. Hapykuere ojekuaa avei Pedro Juan Caballero, Concepción, San Pedro, Puerto Casado, Puerto Pinasco ha Rancho Carambola (Brasil)-pe. Ha’éniko puraheihára ha ñe’êpapára ha avei omba’apojepe ka’atýpe ha ka’aguay ñangarekoháramo.
1948-pe ojejapiva'ekue oîjavérô ñemuha "Caracolito"-pe, Loma Kavara, Paraguaýpe. Upépe oñemopu'â upe rire "Stella Maris" tupâo. Emiliano omanókuri ára 15 jasyporundy 1949-me
Iporâ avei jaikuaa ha’e omba’apohague Semanario Guaraníme oisâmbyhyva’ekue karai Facundo Recalde. Hekovépe onohêkuri ára resáre peteî hembiapokue hérava “Ka’aguy Jarýi”, omyasâihaguépe umi iñe’êpoty poravopyréva. .
Hetaiterei ñe’êpoty ohaijepékuri. Oî he’íva ohaihague 2.000 ñe’êpoty sa’ivejavérô ha hetavérô katu 3.000 ñe’êpoty, ha umíva apytépe heta oî ojapova’ekue imborayhujaramimíme. Péicha omoñe’ê María Belén Lugo (hembireko), Eloisa Osorio, Leandra Paredes, Zulmita León, Otilia Riquelme, Mercedes Rojas, Marciana de la Vega, Catalina Vallejos ha Dominga Jara-pe, hetave apytépe. Iñe’êpoty paha ohaíkuri omomorâvo Facunda Velázquez-pe ha’eva’ekue herekuára ha’e omano mboyvemíramoguare.
Emiliano niko ñe’êpapára ojehecharamóveva ñane retâme. Ohenduséva hembiapokue akóinte ojerureva’erâ peteî Emiliano-re.
Ohai: "Adios trigueña resa yvoty", "Ahakuetévo", "Aháma che chína (che la reina)", "Alborada (en tu ventana)", "a mi florcita del Paraguay", "Causa neñaña", "Asunción del Paraguay", "Arribeño purahéi", “Clavel poty pytâite", "Ko'ápe che avy'ave", "Concepción jerére", Che lucero ñemimby", "Chepochýma nendive", "Despierta mi Angelina", "En tu venta", "Guavira poty", "La cautiva", "La útlima letra", "Nde juru mbyte", "Noches del Paraguay", "Ñesûháme", "Oda pasional", "Primavera", "Pyhare amangýpe", "Retenpe pyhare", "Rojas Silva rekávo", "Salud che paraje-kue", "Siete notas musicales", "13 Tujutî", "Yvapovô poty", ha heta ambue ñe'êpoty.


GUAVIRA POTY
I
Che mbarakami asyete ndepúva
reikuaapaitéva che mba’embyasy
aropurahéita ku ahayhuetéva
mombyry opytáva guavira poty.
II
Timbo jero'a tape ári oîva
upépe vaicha osê oñembo'y
che kamba porâ ijao hûmiva
ryakuâ porâite guavira poty.
III
Caballero pueblo chepepomopêva
ikatuve'ỹva ndehegui aveve
mitâ tyre'ỹicha chembo-padecé-va
ahechave'ỹre ku Zavala-kue.
IV
Ko'ýte ko'ýte rohechaga’úva
almeno ko'áĝa oikéma ro'y
eju che kamba chembokerairûva
ani neñaña guavira poty.
V
Aníke ere mombyry aimére
ha'e ya ohoitéma ndouvéi haĝua
ani re-pena ko yvy apére
ndaipóri kuña nderekoviarâ.
VI
Che mbarakami asyete ndepúva
emokâna chéve ko che resay
topi chehegui mba'asy añandúva
ahechaga'úgui guavira poty.

Rehendusérô GUAVIRA POTY, Emiliano-re, opurahéiva Juan Carlos Oviedo ha Los Hnos. Acuña, ehesakutu ko’àpe: http://www.youtube.com/watch?v=j4qh3Z5rQrE&feature=related


ROJAS SILVA REKÁVO
I
Jaku´éke Paraguáy oĝuahêmako la hora
jahamívo jaheka Rojas Silva retekue
ña-vengá-ne katuete umi cobarde ojapóva
anichéne opuka guaikuru ñande rehe
II
Taheja che ru che sy, taheja opa ahejáva
ko la patria rayhupápe tamano jepe chave
kóicha oîramo en peligro seriamente amenazada
aipota voi che renói a-servi haĝua ichupe
III
Naiporâi esta amenaza sapukái en la frontera
umi cobarde asesino guaikurúpe heropy
jaipyso katu en el Chaco tricolor ñane bandera
ha iguýpe jaje´ói umi intruso ñamyendy
IV
Jajapi Sorpresa lado Rojas Silva upépe oiméne
ñane hermano infortunado ojejukáva reiete
i-vengá-voko jaháta ñaĝuahêne ñaĝuahêne
ha jarúne ave ko’ápe más que sea ikanguekue
V
Paraguáy rehe ojapo umi indigno ojapóva
Ohechava’erâ avei i-castigo umi ava
ñaĝuahêne aipo La Paz-pe tosoro la osoróva
jahapýne umi salvaje: Rojas Silva ña-venga
VI
Aretéma umi pombéro ñande ape rehe oikóva
ñanda´o cada ko’ê ñane pichâi manterei
ha ko’áĝa ombojo’a con el crimen ojapóva
ñane hermano o-asesina ñande yvýpe katui
VII
Ha pa péicharô ñande ñane tîndýtante jaikóvo
Ñaimo’â jareko´ỹva suficiente koras’ô
Ma’erâpa mbokaita jaipotarei aipórô
Ñaimo’â katu mitâ cháke kukúpente jaiko
VIII
Tekotevêma ñañemoî jaikuaáva el patriotismo
ñambopyahu jey haĝu ku picada yma guare
ikatu ñaimemimi heredado el heroísmo
anichéne ñamotî ku Guarani ñande ypykue
IX
Ipochýne umi tuja López-kue opytareírô
amoité Sorpresa ñúme tuguy oñehêva’ekue
iporânte jaje´ói ha pya´evoi ikatúrô
jajuhúne gueteri Rojas Silva ruguykue
X
Orerenói katu para este sacrificio
ore jyva naikangýi si la patria oikotevê
oimeháicha paraguayo ro-jura a su servicio
como nieto de los López romanóvo hendive.

Rehendusérô ROJAS SILVA REKÓVA, Emiliano-re, opurahéiva Anibal Lovera, ehesakutu ko’àpe: http://www.youtube.com/watch?v=3pHc5Nx4BXY


13 TUJUTÏ
I
Número trece che regimiento
Tamoñarómente ojekuaa
Fortín Nanawa che campamento
La muralla viva oje’eha
II
Na tahupimi mano a la viséra
Ha tambojoja che mbarakami
Amongaraívo Nanawa trinchera
Taropurahéi 13 Tujutï
III
Aropurahéita regimiento trece
Nanawa de gloria jeroviahaite
Ha ityvyrami regimiento siete
La muralla viva mopu’ähare
IV
Ro’atamahágui tesaraietépe
Peteï ko’ëme roñeñanduka
Roheja hagua ore ra’yrépe
Pedestal de gloria oma’ë hagua
V
Oreave avei paraguayetéva
Soldado ja’érö urunde’ymi
Ndaha’éivante rojalavaséva
Noroikotevëi ñererochichï
VI
Mi comando Irra hendive Brizuela
Moköivevoi aña mbaraka
Ha el león chaqueño ijykerekuéra
Mayor Caballero ore ruvicha
VII
Cachorro de tigre suele ser ovéro
Mácho ra’yre machíto jey
Oime kuatiápe 20 de enero
Peneñongatu peë mbohapy
VIII
Oimeveva’eräku ore raperäme
Ore ra’äröva laurelty pyahu
Ojupi hagua umíva ru’äme
Regimiento trece oñekuämbopu
IX
Modelo ore pópe Tujutï ore réra
Mitä’i pyatä lampinokuete
Guyra ha yvytu oñesüpehëva
Ore rovasávo ohasa jave
X
Oikove pukúva mante ogueroviáne
Regimiento trece rapykuereta
Ha létra de óropema ojeguáne
Historia pyahu ko’ëramogua
XI
Reínte Bolivia heko ensuguýva
Ndohechamo’äi y Paraguay
Oï haperäme ipopía rasýva
Trece Tujutï kavichu pochy
XII
Kundt-ko oimo’änte yvypyro
Ojuhúta ápe pire pererï
Ha ojepo joka gríngo tuja výro
Nanawa rokëme ojoso itï
XIII
Oguahë jave 20 de enero
Iko’ëha ára vierne rovasy
Ohua’ïva’ekue a sangre y fuego
Oikepávo ápe ña Boli memby
XIV
Ko’ëtï guive ore retén dos-pe
Kundt rembijokuái ndikatúi oike
Osëgui hapére Rodolfito López
Mboka’i ratápe ohovapete
XV
Umi 105 ipo apenóva
Mbohapy hendáguio ihu’u tata
Hechapyrämi tatatï ojapóva
Ñu ha ka’aguy osununumba
XVI
Ñahenduröhína guyryry oikóva
Ndaja’eivoi jaikovetaha
Ndaipóri rupi ipy’a opopóva
Tape ndojuhúiva tembiguái ava
XVII
Ipyahë cañón ndosovéi metralla
Jáma mboka’i ha yvate avión
Ha ni upevérö ndoku’éi muralla
Omoïva’ekue Quinta División
XVIII
Ñane tïko’ö oúvo yvytúre
Cañón ha mboka ratatï nengue
Ha ojo’a ári jahecha pe ñúre
Inevujoa Boli re’öngue
XIX
Ava’i akängue ko’ápe ha pépe
Akäverakuéra omosarambi
A lo chirkaty machéte häimbépe
Ikokuepeguáicha lo mitä okopi
XX
Péichane voi aipo añaretäme
La mba’epochy ifunción jave
Ohecha, ohendúvamante ogueroviáne
Nanawa de gloria fárra karape
XXI
Otro pitopu Nanawa de gloria
Héra opytáma mandu’arämi
Oscribí chupe ipyahúva historia
Tamoñarökuéra Trece Tujutï
XXII
Tuguyeta apytépe ou la victoria
Regimiento trece-pe opukavymi
Ága ikatúma he’i la historia
Ndopamo’äiha raza Guarani
XXIII
Na taje’encuadrá mano a la viséra
Ha tamondoho che puraheimi
Amongaraíma Nanawa trinchéra
Ha che Regimiento Trece Tujutï
XXIV
Fortín Nanawa che campamento
La heroica Quinta che División
Número Trece che Regimiento
Ha solito el uno che Batallón.

Rehendusérô 13 TUJUTI, Emiliano-re, opurahéiva Juan Carlos Oviedo ha los Hnos. Acuña, ehesakutu ko’àpe: http://www.youtube.com/watch?v=fDTLC7dSMQQ&feature=related


ASUNCIÓN DEL PARAGUAY
I
Ndaikuaái ojehúva chéve cheko’ënte sapy’a
Che ygue yguerei rasaitéma ndavy’ái...
Ama’ë y Paraguaýre che resa angáko ikä
Ajuségui rohecha, Asunción del Paraguay.
II
Ymaitéma ku guyráicha aikove iñapytïmby
Iñañáva tekove che pepo anga oikytï
Noguahëiva che rendápe peteï ára tory
Chepejúva’erä po’ápe chereru rohechami
III
Ága péina Ñandejára “iporämante” he’i
Ha peteï guyra’imi cherendápema ojokuái
Cherupívo ipepo ári chereru rohechami
Amano mboyve jaíre, Asunción del Paraguay
IV
Nendivéma cheko’ëvo che pytu arumijey
Chepeju yvytu ambue noguahëivami amoite
Omymýi che py’apy, oikovéma che ruguy
Oje’omive ichugui tukumbo rapykuere
V
Aheja che rembiayhu jepevéramo ambyasy
Añandúva chejopy tekorasy chembokuerái
Aheja avei che symíme tapere ha pore’ÿ
Ajuségui nderechávo, Asunción del Paraguay
VI
Cherasy techaga’úgui iñypytü che rekove
Ha amoite javorái guýpe nahi’äi chéve amano
Ha aru che korasöme ojehýiva ku pere
Ha kyvömante ikatúne yvotýpe aipohäno
VII
Rehendúva apurahéirö rehendúva che ñe’ë
Rehendúva chepy’ambúrö che rova nderehechái
Kóina upévare aru mbykymi ajapova’ekue
Purahéi ndéve guarä, Asunción del Paraguay
VIII
Ahetüma ku jazmín ahetü ave reseda
Hyakuävu Paraguay ko yvága ja’eha
Ahetüma ku cedrón che py’a rupirupi
Iporä ndaijojahái Juan de Ayolas tapÿimi
IX
Tomimbi mbyja ko’ë tahyapu Laurel rakä
Toveve pindo rogue leömi tosapukái
Ñande sy topukavy tomboveve iñakähoja
Imembýpe tohovasa, Asunción del Paraguay.


TRADICIONAL ENCUENTRO CON EMILIANO
8 DE AGOSTO DE 2010
PARAGUAY Y EL MUNDO CANTAN EN GUARAMBARE
Los ex – fundadores y coordinadores del Festival del Takuare’e de Guarambare desde 1977 al 2008, la Comisión Organizadora en su totalidad desde el 2009, trabajamos con los mismos principios y la misma programación de Agosto a Noviembre, con la denominación de “Sociedad Cultural Takuare’ẽ” y los Festivales: Paraguay y el Mundo cantan en Guarambare
Para ello, contamos con el apoyo de la Municipalidad de Guarambaré, el Colegio Parroquial Natividad de María y los mismos Colaboradores de siempre, muchos de ellos anónimos

PROGRAMACIÓN 2010
• 8 de Agosto – 9:30 horas: Tradicional Encuentro con Emiliano, frente al monumento al poeta en Yvysunu, Guarambare.
• 7 de Setiembre – 12:00 horas: Concurso de Galopa: en adhesión a los festejos patronales.
• De agosto a octubre: Festivales competitivos Nacional e Internacional.
• Jornadas Centrales – 13 – 14 – 20 de noviembre – Local: Colegio Parroquial Natividad de María y Plaza Emiliano R. Fernández (de la Iglesia)

Tradicional Encuentro con Emiliano
Descubrimiento de un busto al Cacigue Guarambare, Caravana folklórica desde Ruta 1 con la imagen de la Virgen de Ka’akupe, Gran festival, comidas típicas, asado a la estaca, exposición de libros, CD y artesanías. Descubrimiento de arbolitos que cada año es plantado en memoria de los artistas nacionales fallecidos, coordinado por Reina Cáceres. Este año sumándonos nuevamente al trabajo de Humberto Rubín «A todo pulmón» y gracias al Ing. Alfredo Salinas que ha donado 50 plantitas
ACTUARÁN : Orquesta estable, dirección Juan Ramón González – Ballet Takuare’ê Poty – Elenco Kyre’ỹ – Ballet Municipal de Guarambare – Juan Carlos Oviedo y los Hermanos Acuña – Lucho Villalba – Alberto Ginés – Rubén Ozuna – Sonidos de la tierra Guarambare – Los Basaldúa y Grupo Cantares – Velada a lo yma recordando a José Ka’i – Kemil Yambay y Los Alfonsinos – Jony Walker y Conjunto, Grupo Amistad, y valores jóvenes : Sixto y Juanjo Corvalán – Teresita Sosa – Jonh Willians y Willians Pérez (en memoria de Ever Soto) – César D’Apollo – Enmanuel Núñez, Rosser Díaz, Miguel Narváez y otras delegaciones varias de ciudades hermanas.José Ingenieros

COSTO DE LA ENTRADA. Gs. 10 mil –Niños gratis

No hay comentarios:

Publicar un comentario